Anadolu’nun derinliklerinde bugüne dek gizemini koruyan bir sır açığa çıktı. Jeologlar, Türkiye’nin güneydoğusundan başlayıp kuzeybatı İran’a dek uzanan 1.500 kilometrelik dev bir yarık keşfetti. Hem de milyonlarca yıl önce ortadan kaybolduğu sanılan bir okyanus levhasının parçalanmasıyla!
ALMAN BİLİM İNSANLARI ARAŞTIRDI
Türkiye’nin güneydoğusundan başlayıp kuzeybatı İran’a kadar uzanan, tam 1.500 kilometre uzunluğunda devasa bir yarık keşfedildi. Uzmanlara göre bu “kopuş”, milyonlarca yıl önceki Tetis Okyanusu’ndan kalan ve hâlâ yer kabuğunun derinliklerinde bulunan okyanusal bir levhanın parçalanması sonucu oluşuyor. Bu büyüleyici keşif, Almanya’daki Göttingen Üniversitesi’nden uluslararası bir araştırma ekibine ait.
“TIPKI TAKVİM YAPRAĞININ KOPMASI GİBİ”
Bilim insanları, bugün Zagros Dağları’nın altında saklanan Tetis Okyanusu kalıntılarının, Türkiye’nin jeolojik yapısını kökünden etkilediğini söylüyor. Arap ve Avrasya levhalarının arasına sıkışmış bu okyanusal levha, zamanla koparak yer kabuğunu adeta aşağı çekiyor. Özellikle Türkiye’ye yaklaştıkça bu hareket sığlaşıyor ve büyük bir yarığın yüzeye yayılmasına neden oluyor.
Göttingen Üniversitesi’nden Dr. Renas Koshnaw, bu levhanın, “tıpkı takvim yaprağının kopması gibi” yavaş ama kararlı bir şekilde dağıldığına dikkat çekiyor. Üstelik bu esrarengiz süreç yalnızca Türkiye değil, Irak ve İran gibi komşu ülkeleri de etkiliyor.
DEPREMLER KONUSUNDA BİLGİ VERİYOR
Zagros Dağları’nın derinliklerinden yükselen bu hareketlilik, bölgede depremlerin oluşumu ve maden kaynaklarının zenginleşmesi gibi çeşitli sonuçlar doğurabilir. Yerbilimciler, söz konusu yarıkla ilgili detaylı verilerin deprem risklerinin öngörülmesine büyük katkı sağlayacağını belirtiyor. Göttingen Üniversitesi’nden Prof. Jonas Kley, “Dünya’nın kabuğunda neler döndüğünü anlamak, olası depremler için hayati öneme sahip,” diyerek bu bulguların önemine vurgu yapıyor.
Türkiye’de ise konuya ilişkin en çarpıcı uyarılardan biri, yer bilimci Prof. Naci Görür’den geldi. Görür, Bitlis-Zagros fay hattına özel dikkat çekerek, “Buradaki levha hareketleri büyük depremlerin tetikleyicisi olabilir. Kentlerin daha dirençli bir hale gelmesi şart,” diyor.
KADİM DENİZİN MİRASI
Tetis Okyanusu bugün fiziken ortadan kalkmış olsa da Akdeniz, Karadeniz ve Hazar Denizi gibi suların yanı sıra Zagros Dağları’nın da temeli hâlâ o kadim denizin mirasını taşıyor. Bu nedenle, Türkiye’nin ve çevresinin jeolojik kaderinde Tetis Okyanusu’nun payı büyük.
